8 sinh mạng đổi lấy một lời cảnh tỉnh: Cần gì thêm nữa để hành động?
Đêm 6/7/2025, cư xá Độc Lập – một khu chung cư cũ kỹ giữa lòng TP.HCM – chìm trong biển lửa. 8 con người ra đi trong đau đớn, ngạt khói và tuyệt vọng. Đó không chỉ là một vụ cháy. Đó là lời cảnh tỉnh bằng máu và nước mắt.
Khoảng 21h54, một tiếng hô hoán vang lên từ tầng trệt lô A, cư xá Độc Lập (đường Đô Đốc Long, phường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú). Lửa bùng phát dữ dội từ căn hộ số 020 – nơi chứa nhiều đồ dễ cháy, xe máy, vải vụn. Chỉ trong vài phút, khói lửa đã bao trùm toàn bộ lối cầu thang, lối duy nhất để cư dân thoát thân.
8 người thiệt mạng – trong đó có một gia đình 4 người (cha mẹ và hai con nhỏ), cùng 4 người lớn sống ở các tầng trên. Cảnh sát PCCC đến rất nhanh, phá cửa, phun nước, nhưng mọi nỗ lực chỉ còn lại sự xót xa: các nạn nhân đều chết do ngạt khói, bị kẹt trong các căn hộ bị khóa trái, không có lối thoát phụ.
Cư xá Độc Lập được xây dựng từ hơn 20 năm trước. Cấu trúc 5 tầng, mỗi tầng khoảng 11–14 căn hộ, được thiết kế với chỉ một lối cầu thang duy nhất, không có thang thoát hiểm, không có hệ thống phun nước tự động, không chuông báo cháy. Những cư dân ở đây phần lớn là lao động thu nhập thấp, người lớn tuổi, công nhân làm thuê, sinh viên trọ học.
Từ nhiều năm nay, tình trạng xuống cấp, hệ thống điện chắp vá, người dân tự ý cơi nới, khóa cửa sắt kiên cố... tất cả biến nơi ở này thành một "bẫy lửa" đúng nghĩa. Thế nhưng, cư xá vẫn hoạt động bình thường. Không có cảnh báo, không có kiểm tra PCCC định kỳ nghiêm túc.
Cái tên "Độc Lập" giờ đây nghe đầy mỉa mai, khi sinh mạng con người ở đây hoàn toàn phụ thuộc vào may rủi và sự thờ ơ của xã hội.
Chỉ trong vòng 5 năm gần đây, hàng chục vụ cháy nhà trọ, chung cư cũ trên khắp cả nước đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm người. Vụ cháy quán karaoke ở Bình Dương năm 2022 khiến 32 người tử vong. Năm 2023, vụ cháy chung cư mini ở Khương Hạ (Hà Nội) khiến 56 người chết. Và giờ là cư xá Độc Lập.
Điểm chung? Tất cả đều thiếu lối thoát hiểm, hệ thống chữa cháy yếu kém, và cư dân bị mắc kẹt trong không gian kín như hộp diêm.
Mỗi vụ cháy trôi qua, sau nước mắt là một vài bản kiến nghị, vài cuộc họp, vài tấm bằng khen cho lực lượng cứu hộ. Rồi mọi chuyện chìm vào quên lãng. Những lời hứa cải tạo chung cư cũ, kiểm tra PCCC, hỗ trợ nhà ở an toàn cho người thu nhập thấp... mãi là lời hứa.
Nhiều người đặt câu hỏi: "Ở chỗ như vậy thì ở làm gì?". Nhưng với những cư dân cư xá Độc Lập, họ có thực sự được chọn?
Giá thuê rẻ, gần chợ, tiện đi làm – những lý do rất thực tế khiến hàng trăm người vẫn chấp nhận sống ở nơi nguy hiểm, bởi không còn lựa chọn nào tốt hơn trong điều kiện tài chính eo hẹp.
Nguy hiểm thì ai cũng thấy. Nhưng dọn đi đâu, khi giá thuê nhà ở thành phố đang tăng vọt, và nhà ở xã hội vẫn là giấc mơ xa vời với người lao động?
Khi vụ cháy xảy ra, cả hệ thống chính quyền vào cuộc. Phó Thủ tướng yêu cầu điều tra nguyên nhân. Thủ tướng gửi công điện chỉ đạo tăng cường PCCC. Lãnh đạo TP.HCM có mặt tại hiện trường.
Nhưng những hành động sau sự cố không thể thay thế cho trách nhiệm phòng ngừa.
- Cơ quan quản lý đô thị: Đã từng kiểm tra PCCC tại cư xá này chưa? Có kiến nghị cải tạo không?
- Chính quyền địa phương: Có cảnh báo, tuyên truyền, hỗ trợ gì cho cư dân?
- Chủ đầu tư/ban quản lý chung cư: Có hệ thống báo cháy không? Có bảo trì định kỳ không?
Khi không ai thực sự chịu trách nhiệm, thì người dân chính là người phải trả giá – bằng cả mạng sống.
8 sinh mạng, trong đó có hai đứa trẻ. Một đêm biến tổ ấm thành mồ chôn. Đó có còn chưa đủ để chúng ta nhìn lại hệ thống nhà ở và phòng cháy chữa cháy tại các đô thị?
Chúng ta cần gì thêm nữa để hành động?
- Cần một cuộc rà soát nghiêm túc toàn bộ các chung cư cũ, nhà trọ, khu dân cư có nguy cơ cao.
- Cần chính sách cải tạo chung cư cũ thực sự đi vào cuộc sống – chứ không bị treo vì lợi ích nhóm và thủ tục.
- Cần xây dựng lại quy định PCCC với chế tài đủ mạnh và có kiểm tra thực chất, thay vì hình thức.
- Cần hỗ trợ người thu nhập thấp tiếp cận nhà ở an toàn – không phải chọn sống chết chỉ vì giá thuê.
8 người đã ra đi. Họ không còn cơ hội để đòi hỏi công bằng hay thay đổi điều gì. Nhưng chúng ta – những người còn sống – có thể làm điều đó thay họ.
Nếu sau tất cả, mọi thứ lại chìm trong im lặng, thì câu hỏi sẽ còn lặp lại: "Cần bao nhiêu sinh mạng nữa để bắt đầu hành động?"
Thông tin tổng hợp từ Vnexpress, Tuổi Trẻ, Dân Trí, và các nguồn báo chính thống.
